Bách khoa toàn thư mở Wikipedia
Đà Lạt | ||
|---|---|---|
| Thành phố trực thuộc tỉnh | ||
Trường Cao đẳng Sư phạm Đà Lạt | ||
| Biệt danh: Thành phố ngàn hoa, Thành phố ngàn thông, Thành phố sương mù, Tiểu Paris. | ||
| Địa lý | ||
| Tọa độ: 11°56′25″B 108°26′13″Đ | ||
| Diện tích | 394,64 km² [1] | |
| Dân số năm 2011 | ||
| Tổng cộng | 211.696 người [1] | |
| Thành thị | 191.803 người [2] | |
| Mật độ | 536 người/km² | |
| Độ cao | 1.500 mét | |
| ||
| Hành chính | ||
| Quốc gia | Việt Nam | |
| Tỉnh | Lâm Đồng | |
| Thành lập | 1893: Bác sỹ Alexandre Yersintới cao nguyên Lâm Viên 1916: Triều đình Huế thông báo Dụ thành lập thị tứ Đà Lạt | |
| Đô thị loại I | 23 tháng 3 năm 2009 | |
| Chính quyền | ||
| Chủ tịch UBND | Võ Ngọc Hiệp | |
| Bí thư Thành ủy | Đoàn Văn Việt | |
| Trụ sở UBND | 3 đường Trần Hưng Đạo | |
| Phân chia hành chính |
| |
| Web: dalat.gov.vn | ||
Thành phố Đà Lạt là tỉnh lỵ của tỉnh Lâm Đồng, nằm trên cao nguyên Lâm Viên, thuộc vùng Tây Nguyên, Việt Nam. Từ xa xưa, vùng đất này vốn là địa bàn cư trú của những cư dân người Lạch, người Chil và người Srê thuộc dân tộc Cơ Ho. Cuối thế kỷ 19, khi tìm kiếm một địa điểm để xây dựng trạm nghỉ dưỡng dành cho người Pháp ở Đông Dương, Toàn quyền Paul Doumer đã quyết định chọn cao nguyên Lâm Viên theo đề nghị của bác sỹ Alexandre Yersin, người từng thám hiểm tới nơi đây vào năm 1893. Trong nửa đầu thế kỷ 20, từ một địa điểm hoang vu, những người Pháp đã quy hoạch và xây dựng lên một thành phố xinh đẹp với những biệt thự, công sở, khách sạn và trường học, một trung tâm du lịch và giáo dục của Đông Dương khi đó. Trải qua những khoảng thời gian thăng trầm của hai cuộc chiến tranh cùng giai đoạn khó khăn những thập niên 1970–1980, Đà Lạt ngày nay là một thành phố 211 ngàn dân, đô thị loại I trực thuộc tỉnh, giữ vai trò trung tâm chính trị, kinh tế và văn hóa của tỉnh Lâm Đồng.
Với độ cao 1.500 mét so với mực nước biển và được các dãy núi cùng quần hệ thực vật rừng bao quanh, Đà Lạt thừa hưởng một khí hậu miền núiôn hòa và dịu mát quanh năm. Lịch sử hơn một thế kỷ cũng để lại cho thành phố một di sản kiến trúc giá trị, được ví như một bảo tàng kiến trúc châu Âu thế kỷ 20. Những tài nguyên thiên nhiên và nhân văn phong phú giúp Đà Lạt trở thành một trong những điểm du lịch nổi tiếng của Việt Nam, mỗi năm thu hút hàng triệu du khách tới thăm viếng và nghỉ dưỡng. Đà Lạt còn là một trung tâm giáo dục và nghiên cứu khoa học, một thành phố đa dạng về tôn giáo với sự hiện diện của hàng trăm ngôi chùa, nhà thờ, tu viện... một vùng nông nghiệp trù phú đặc biệt với những sản phẩm rau và hoa. Nhờ khí hậu ôn hòa, cảnh quan thiên nhiên tươi đẹp và di sản kiến trúc phong phú, Đà Lạt còn được biết đến với nhiều tên gọi khác như “Thành phố mù sương”, “Thành phố ngàn thông”, “Thành phố ngàn hoa”, “Xứ hoa Anh Đào” hay “Tiểu Paris”.
Mặc dù là một đô thị du lịch nổi tiếng, nhưng Đà Lạt lại là một thành phố thiếu vắng các địa điểm văn hóa, giải trí đa dạng. Quá trình đô thị hóa ồ ạt khiến thành phố ngày nay phải chịu nhiều hệ lụy. Nhiều cánh rừng thông dần biến mất, thay thế bởi các công trình xây dựng hoặc những vùng canh tác nông nghiệp. Do không được bảo vệ tốt, không ít danh thắng và di tích của thành phố rơi vào tình trạng hoang tàn, đổ nát. Sự phát triển thiếu quy hoạch trong những thập niên gần đây khiến kiến trúc đô thị Đà Lạt chịu nhiều biến dạng và trở nên nhem nhuốc. Trong khắp thành phố, nhiều ngôi biệt thự cùng không ít những công trình kiến trúc chịu sự tàn phá của thời gian mà không được bảo tồn, gìn giữ.
Mục lục[ẩn]
|
[sửa]Tên gọi
Địa danh Đà Lạt được bắt nguồn từ chữ Đạ Lạch, tên gọi của con suối Cam Ly. Khởi nguồn từ huyện Lạc Dương, dòng suối Cam Ly chảy qua khu vực Đà Lạt theo hướng bắc – nam, trong đó đoạn từ khoảng hồ Than Thở tới thác Cam Ly ngày nay được gọi là Đạ Lạch.[3] Theo ngôn ngữ của người Thượng, Da hay Dak có nghĩa là nước, tên gọi Đà Lạt có nghĩa nước của người Lát, hay suối của người Lát. Trong một bài phỏng vấn đăng trên tạp chí Revue Indochine tháng 4 năm 1944, công sứ Cunhac, một trong những người tham gia xây dựng thành phố từ ngày đầu, đã nói: “Cho mãi tới những năm sau này, khung cảnh ban sơ vẫn không có gì thay đổi. Ở tại chỗ của cái hồ nước trước đó, con suối nhỏ của bộ lạc người Lát đã chảy qua và người ta đã gọi suối này là Đà Lạt”.[4] Vào thời kỳ đầu, các bản đồ cũng như sách báo thường chỉ nhắc đến địa danh Dankia hay Lang Biang. Nhưng sau khi Đà Lạt được chọn làm nơi nghỉ dưỡng thay vì Dankia, và đặc biệt từ khi nơi đây trở thành một thành phố, địa danh Đà Lạt mới xuất hiện thường xuyên.[4]Những người có công kiến thiết thành phố còn sáng tạo một câu cách ngôn khéo léo bằng tiếng La Tinh: Dat Aliis Laetitiam Aliis Temperiem, có nghĩa Cho người này nguồn vui, cho kẻ khác sức khỏe. Tác giả André Morval đã viết câu cách ngôn chiết tự này ở đầu một bài báo nhan đề Dalat: Cité de la Jeunesse với nội dung: “Những người khai sinh ra nơi nghỉ mát trên miền núi danh tiếng của chúng ta đã xác định một cách rất hợp lý những nét hấp dẫn và những đặc tính tốt bằng một câu cách ngôn ghép chữ đầu rất khéo léo để liền theo huy hiệu thành phố”.[5] Năm 1937, khi xây dựng chợ Đà Lạt mới thay cho ngôi chợ cũ bằng gỗ bị cháy, người ta đã đề dòng chữ Dat Aliis Laetitiam Aliis Temperiemtrên tường đầu hồi của công trình, phía trên là huy hiệu thành phố hình tròn, tạc hình một đôi thanh niên nam nữ người dân tộc.[6] Với khí hậu ôn hòa, cảnh quan thiên nhiên tươi đẹp và những di sản kiến trúc Pháp phong phú, Đà Lạt còn được gọi bằng nhiều cái tên khác như “Thành phố mù sương”, “Thành phố ngàn thông”, “Thành phố ngàn hoa”, “Xứ hoaAnh Đào” hay “Tiểu Paris”.[7]
[sửa]Lịch sử
Dự án xây dựng Đà Lạt bị gián đoạn khi Toàn quyền Paul Doumer trở về Pháp vào năm 1902.[14] Mặc dù vậy, trong khoảng thời gian tiếp theo, nhiều đoàn khảo sát vẫn được gửi đến cao nguyên Lâm Viên để nghiên cứu và các tuyến đường giao thông tới Đà Lạt cũng dần hình thành. Giữa thập niên 1910, Thế chiến thứ nhất bùng nổ khiến nhiều người Pháp không thể về quê hương trong những kỳ nghỉ, Đà Lạt dần trở thành điểm đến của họ.[15] Ngày 20 tháng 4 năm 1916, Hội đồng nhiếp chính của vua Duy Tân thông báo Dụ thành lập thị tứ Đà Lạt.[16] Trong vòng ba mươi năm, từ một địa điểm hoang vu, một thành phố đã hình thành với đầy đủ hệ thống cơ sở hạ tầng, các trường học, bệnh viện, khách sạn, công sở và dinh thự.[17] Tới thập niên 1940, Đà Lạt bước vào giai đoạn cực thịnh của thời kỳ Pháp thuộc, “thủ đô mùa hè” của toàn Liên bang Đông Dương.[18]Trong những năm chiến tranh, thành phố vẫn giữ vai trò một trung tâm du lịch nghỉ dưỡng và khoa học giáo dục của miền Nam Việt Nam. Dưới thời Tổng thống Ngô Đình Diệm, nhiều trường học, trung tâm văn hóa và các công trình kiến trúc tiếp tục ra đời.[19] Nhưng kể từ năm 1964, khi cuộc chiến tranh Việt Nam bước vào giai đoạn khốc liệt, việc phát triển đô thị ít được coi trọng, thay vào đó là sự xuất hiện của những công trình phục vụ cho mục đích quân sự.[20]
Sau chiến tranh, Đà Lạt tiếp tục bước vào một thời kỳ khó khăn khi phải đối mặt với vấn đề lương thực và thực phẩm, việc xây dựng phát triển thành phố vì thế không còn được chú trọng.[21][22] Diện tích canh tác nông nghiệp mở rộng đã ảnh hưởng nhiều tới cảnh quan thiên nhiên và môi sinh của thành phố.[23][24] Du lịch Đà Lạt giai đoạn này cũng trầm lắng bởi sự khó khăn chung của nền kinh tế Việt Nam.[25] Từ cuối thập niên 1980, đầu thập niên 1990, thành phố dần phát triển trở lại với làn sóng khách du lịch tìm tới ngày một đông và hệ thống cơ sở hạ tầng tiếp tục được xây dựng.[26] Ngày 24 tháng 7 năm 1999, Đà Lạt được Thủ tướng Chính phủ quyết định công nhận là đô thị loại II và ngày 23 tháng 3 năm 2009, Đà Lạt chính thức trở thành thành phố đô thị loại I.[24][27]
[sửa]Địa lý
[sửa]Địa hình
Địa hình Đà Lạt được phân thành hai dạng rõ rệt: địa hình núi và địa hình bình nguyên trên núi.[30] Địa hình núi phân bố xung quanh vùng cao nguyên trung tâm thành phố. Các dãy núi cao khoảng 1.700 mét tạo thành một vành đai chắn gió che cho khu vực lòng chảo trung tâm.[31] Từ thành phố nhìn về hướng bắc, dãy Lang Biang như một tường thành theo hướng đông bắc – tây nam, kéo dài từ suối Đạ Sar đến hồ Dankia. Hai đỉnh cao nhất của dãy núi này có độ cao 2.167 mét và 2.064 mét.[30] Án ngữ phía đông và đông nam Đà Lạt là hai dãy Bi Doup và Cho Proline. Về phía nam, địa hình núi chuyển tiếp sang bậc địa hình thấp hơn, đặc trưng là khu vực đèo Prenn với các dãy núi cao xen kẽ những thung lũng sâu.[32] Trung tâm Đà Lạt như một lòng chảo hình bầu dục dọc theo hướng bắc – nam với chiều dài khoảng 18 km, chiều rộng khoảng 12 km. Những dãy đồi đỉnh tròn ở đây có độ cao tương đối đồng đều nhau, sườn thoải về hướng hồ Xuân Hương và dần cao về phía các vùng núi bao quanh.[32] Nơi cao nhất trong trung tâm thành phố là dinh Nguyễn Hữu Hào trong Bảo tàng Lâm Đồng với độ cao 1.532 mét, còn điểm thấp nhất là thung lũng Nguyễn Tri Phương, độ cao 1.398 mét.[33]
Trên địa phận thành phố Đà Lạt, xen giữa vùng đồi thấp trung tâm thành phố và các dãy núi bao quanh, có thể thấy hơn 20 dòng suối có chiều dài trên 4 km, thuộc các hệ thống suối Cam Ly, Đa Tam và hệ thống sông Đa Nhim. Đây đều là những con suối đầu nguồn thuộc lưu vực sông Đồng Nai, trong đó hơn một nửa là các con suối cạn, chỉ chảy vào mùa mưa và cạn kiệt vào mùa khô.[34] Suối Cam Ly dài 64,1 km, bắt nguồn từ huyện Lạc Dương, chảy theo hướng bắc – nam và đổ vào hồ Xuân Hương. Đây chính là hệ thống suối lớn nhất Đà Lạt, có vai trò quan trọng trong việc tạo cảnh quan cho khu vực đô thị trung tâm.[35] Đà Lạt còn nổi tiếng là thành phố của hồ và thác với khoảng 16 hồ lớn nhỏ phân bố rải rác, phần nhiều là các hồ nhân tạo.[36] Hồ Xuân Hương nằm ở trung tâm thành phố, rộng khoảng 38 ha, được tạo lập năm 1919 trong quá trình xây dựng Đà Lạt.[37]Trước năm 1986, hồ Xuân Hương cùng hồ Chiến Thắng và hồ Than Thở là nguồn cung cấp nước chủ yếu cho thành phố. Ngày nay, nguồn nước sinh hoạt được dẫn về từ hồ Dankia thuộc huyện Lạc Dương, cách Đà Lạt khoảng 17 km.[36]
[sửa]Khí hậu
Nằm trong vùng khí hậu nhiệt đới xavan, Đà Lạt có hai mùa rõ rệt: mùa mưa và mùa khô. Mùa mưa trùng với mùa gió mùa tây nam, bắt đầu từ tháng 5 và kết thúc vào tháng 10. Còn mùa khô trùng với mùa gió mùa đông bắc, kéo dài từ tháng 11 năm trước đến tháng 4 năm sau. Vào mùa khô, Đà Lạt chịu ảnh hưởng của khối không khí biển Đông, mang lại thời tiết nắng ấm, ít mây, không mưa, nhiệt độ hạ thấp về ban đêm và biên độ nhiệt lớn. Trong những tháng mùa mưa, gió mùa đông bắc hầu như không còn ảnh hưởng đến Đà Lạt, thay thế bởi khối không khí xích đạo từ phía nam tràn lên phía bắc. Gió mùa tây nam mang lại nguồn ẩm chủ yếu cho những trận mưa lớn và những đợt mưa kéo dài nhiều ngày.[38] Mặc dù vậy, do ảnh hưởng của khối không khí nhiệt đới Thái Bình Dương, trong mùa mưa vẫn có những thời kỳ thời tiết tạnh ráo.[39]
Nhiệt độ trung bình tháng ở Đà Lạt không bao giờ vượt quá 20°C, ngay cả trong những tháng nóng nhất. Tuy vậy, Đà Lạt cũng không phải là nơi có nhiệt độ trung bình tháng thấp nếu so với các tỉnh thành phố miền bắc có khí hậu cận nhiệt đới. Trong những thángmùa đông, nhiệt độ trung bình tháng vẫn trên 14°C.[39] Theo số liệu thống kê từ năm 1964 tới năm 1998, nhiệt độ trung bình năm ở Đà Lạt là 17,9°C, trong đó năm 1973 có nhiệt độ trung bình cao nhất lên đến 18,5°C, còn năm 1967 nhiệt độ trung bình xuống thấp nhất, 17,4°C.[39] Nếu so sánh với Sa Pa, thị trấn nghỉ dưỡng ở miền Bắc ở độ cao 1.581 mét so với mặt biển và nằm trong vùng cận nhiệt đới, thì nhiệt độ trung bình ở Đà Lạt cao hơn 2,6°C,[40], và nếu xét riêng các tháng mùa đông thì nhiệt độ trung bình của Đà Lạt cao hơn Sapa đến 10°C (tuy nhiên về mùa hè Sapa chỉ lạnh hơn Đà Lạt không đáng kể).
Biên độ nhiệt độ ngày đêm ở Đà Lạt rất lớn, trung bình năm đạt 11°C, cao nhất trong những tháng mùa khô, lên tới 13 – 14°C, và thấp nhất trong những tháng mùa mưa, chỉ khoảng 6 – 7°C. Ngược lại, biên độ nhiệt trung bình giữa các tháng trong năm lại nhỏ, tháng ấm nhất và tháng lạnh nhất cũng chỉ chênh lệnh 3,5°C.[41] Độ dài ngày trong các mùa ở Đà Lạt không có sự chênh lệch lớn, trung bình khoảng từ 11 đến ít hơn 12 giờ vào mùa đông và trên 12 giờ vào mùa hè.[38] Tổng số giờ nắng trong năm ở đây tương đối cao, khoảng 2.258 giờ một năm, tập trung chủ yếu vào các tháng 12, 1, 2 và 3 của mùa khô.[42] Tổng lượng bức xạ thu nhập ở Đà Lạt khoảng 140 kCalo/cm²/năm, nhiều nhất vào tháng 4 và ít nhất vào tháng 8.[38] Nếu so với các vùng lân cận, lượng bức xạ Mặt Trời của Đà Lạt không cao, nhưng đây là nguồn năng lượng chủ yếu cho các quá trình trao đổi nhiệt, mang lại nền nhiệt độ thấp và tương đối ôn hòa.[43]
Mùa mưa ở Đà Lạt thường bắt đầu vào cuối tháng 4, đầu tháng 5 và kết thúc vào khoảng cuối tháng 10, đầu tháng 11. Tuy hàng năm, thời điểm bắt đầu và kết thúc của mùa mưa có thể thay đổi, nhưng mùa mưa ở đây thường kéo dài khoảng hơn 6 tháng.[44] Trung bình, một năm Đà Lạt có 161 ngày mưa với lượng mưa 1.739 mm, tập trung nhiều nhất vào ba tháng 7, 9 và 10, ba tháng có sự hoạt động mạnh của trường gió mùa tây nam. Nếu lấy trung bình từ tháng 5 tới tháng 10, tổng lượng mưa trong mùa mưa ở Đà Lạt chiếm đến gần 80% lượng mưa của cả năm.[44] So với vùng đồng bằng, Đà Lạt có số ngày mưa trong năm nhiều hơn, nhưng lượng mưa lại thấp hơn.[45] Ở Đà Lạt còn có một hiện tượng thời tiết đáng chú ý khác là sương mù, trung hình 80 đến 85 ngày trong một năm, nhưng xuất hiện nhiều nhất vào khoảng thời gian từ tháng 2 tới tháng 5 và từ tháng 9 đến tháng 10. Phổ biến hơn cả là loại sương mù bức xạ được hình thành khi mặt đất bị lạnh đi nhiều do bức xạ vào lúc trời quang, lặng gió. Sương mù dày ít xảy ra hơn, thường gặp vào tháng 9 và tháng 10, trung bình mỗi tháng có tới 4 đến 5 ngày sương mù dày.[34]
Trong lịch sử, Đà Lạt từng là nơi sinh sống của nhiều nhóm dân cư có nguồn gốc đa dạng, từ người Kinh, người Cơ Ho đến những người Hoa,người Pháp. Ngày nay, phần lớn cư dân của thành phố là người Kinh, phần nhỏ còn lại gồm những người Hoa, người Cơ Ho và các dân tộc thiểu số khác như Tày, Nùng, Chăm...[54] Theo số liệu năm 2011, Đà Lạt có 191.803 cư dân thành thị,[2] tương đương 90%. Cấu trúc theo giới tính, thành phố có 100.520 cư dân nam và 111.176 cư dân nữ.[55][56] Cũng như các đô thị khác, mật độ dân số của Đà Lạt không đồng đều, dân cư tập trung nhiều nhất ở các phường trung tâm như Phường 1, Phường 2, Phường 6. Ở ngoại thành, cư dân sống chủ yếu bằng nông nghiệp, lâm nghiệp và tiểu thủ công nghiệp, trong đó nông nghiệp chiếm một phần quan trọng. Khu vực ngoại thành của Đà Lạt rõ nét nhất là các xã Xuân Trường, Xuân Thọ và Tà Nung.[57]Những biến cố của cuộc chiến tranh Đông Dương ảnh hưởng mạnh mẽ tới dân số Đà Lạt. Thời kỳ này rất nhiều cư dân của thành phố lánh về Cầu Đất, Đơn Dương, Ninh Thuận, Bình Thuận hoặc trở về quê hương cũ. Vào năm 1946, dân số Đà Lạt chỉ còn khoảng 5.200 người, khiến người Pháp gọi nơi đây là “thành phố quạnh hiu”.[51] Nhưng khoảng thời gian tiếp theo, khi Đà Lạt một lần nữa thuộc về người Pháp, các hoạt động kinh tế, xã hội dần ổn định trở lại. Vào cuối năm 1952, dân số thành phố đạt 25.041 người, trong đó có 1.217 người châu Âu, 752 người Hoa, 22.232 người Kinh và 840 nguời dân tộc bản địa.[52] Cuối năm 1953, đầu năm 1954, cuộc chiến tranh Đông Dương bước vào giai đoạn khốc liệt nhất, Đà Lạt trở thành nơi dân cư các tỉnh lân cận tìm đến để tỵ nạn chiến tranh. Năm 1954, sau hiệp định Genève, thành phố đón nhận một lượng lớn những di dân từ miền Bắc cùng làn sóng người miền Trung đến lập nghiệp, khiến dân số Đà Lạt tăng vọt từ 25.000 người năm 1954 lên 58.958 người vào năm 1956. Dân số thành phố gia tăng điều hòa trong thập niên 1960, nhưng giảm sút trong thập niên 1970, khi chiến tranh Việt Nam bước vào giai đoạn căng thẳng.[52] Khoảng thời gian đầu sau sự kiện 30 tháng 4 năm 1975, nhiều người phục vụ trong quân đội, chính quyền Việt Nam Cộng hòa trở về quê quán khiến dân số Đà Lạt giảm xuống, nhưng sau đó được bổ sung bởi các di dân mới từ miền Bắc và miền Trung. Cuối thế kỷ 20, địa giới hành chính Đà Lạt được mở rộng, dân số thành phố tăng lên mạnh mẽ và có sự gia tăng dân số cơ học đáng kể.[53] Năm 2011, Đà Lạt có dân số 211.696 người, chiếm 17,4% dân số của tỉnh Lâm Đồng, mật độ 536 người/km².[1]
[sửa]Hành chính
Về hành chính, thành phố Đà Lạt được chia thành 12 phường và 4 xã. Ủy ban nhân dân thành phố nằm tại số 3 đường Trần Hưng Đạo, đối diện Ủy ban nhân dân tỉnh Lâm Đồng và không xa trụ sở Hội đồng nhân dân thành phố. Nhiệm kỳ 2011–2016, người giữ chức vụ Chủ tịch Ủy ban nhân dân thành phố Đà Lạt là ông Võ Ngọc Hiệp.[58] Thành ủy Đà Lạt có trụ sở tại 31 đường Đinh Tiên Hoàng, Phường 2. Bí thư Thành ủy nhiệm kỳ 2010–2015 là ông Đoàn Văn Việt, cũng là người giữ cương vị Chủ tịch Hội đồng nhân dân Đà Lạt nhiệm kỳ 2011–2016.[58]| Danh sách các đơn vị hành chính thuộc Đà Lạt | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Ghi chú: đơn vị diện tích: km²; mật độ: người/km². Nguồn: Niên giám thống kê Lâm Đồng năm 2010.[59] | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[sửa]Giao thông
Do đặc điểm địa hình, giao thông Đà Lạt chỉ gồm đường bộ, đường sắt và đường không, nhưng hiện nay chỉ giao thông đường bộ và đường không thực sự hoạt động. Tuyến đường quan trọng nhất nối Đà Lạt với các thành phố khác là quốc lộ 20. Con đường này giao với quốc lộ 1 tại ngã ba Dầu Giây, tỉnh Đồng Nai, từ đó hướng về Thành phố Hồ Chí Minh và nối với quốc lộ 27 tại D'Ran để về Phan Rang và các tỉnh Nam Trung Bộ.[22] Quốc lộ 20 còn cắt qua Di Linh, từ đây theo quốc lộ 28 về hướng nam sẽ dẫn đến thành phốPhan Thiết. Xuất phát từ Đà Lạt, tuyến đường 723 đi xuyên qua các huyện Lạc Dương của Lâm Đồng và Khánh Vĩnh, Diên Khánh của Khánh Hòa, tới thành phố Nha Trang. Con đường này được hoàn thành vào năm 2007, giúp hành trình giữa hai thành phố du lịch nổi tiếng chỉ còn khoảng 130 km, so với lộ trình cũ Đà Lạt – Phan Rang – Nha Trang dài 228 km.[60] Đà Lạt còn một tuyến tỉnh lộ khác là đường 722 đi Đam Rông, nối thành phố với các vùng tây bắc của tỉnh Lâm Đồng.[61] Giao thông nội thị, các tuyến xe buýt của thành phố hình thành vào năm 2006, với tuyến đầu tiên nối Đà Lạt với Đức Trọng.[62] Thời điểm 2007, Đà Lạt có ba công ty kinh doanh vận tải xe buýt, gồm Công ty Cổ phần Vận tải Ô tô Lâm Đồng, Công ty Trách nhiệm Hữu hạn Thái Hòa và Công ty Cổ phần Phương Trang, tổng cộng 79 đầu xe, khai thác các tuyến nội thị và từ Đà Lạt đến các huyện lân cận. Thành phố cũng có khoảng mười công ty tham gia kinh doanh vận tải taxi, trong đó có các hãng lớn như Mai Linh, Phương Trang và Thắng Lợi.[62][63]Tuyến đường sắt Tháp Chàm – Đà Lạt được xây dựng từ năm 1903 đến năm 1928, tới năm 1932 bắt đầu khai thác vận tải toàn tuyến.[68] So với các tuyến đường sắt khác ở Việt Nam, tuyến Tháp Chàm – Đà Lạt độc đáo nhờ sử dụng hệ thống đường sắt răng cưa, gồm ba đoạn từ Sông Phalên tới Đà Lạt, tổng cộng gần 16 km.[70] Điểm cuối của tuyến đường sắt này là nhà ga Đà Lạt, xây dựng từ năm 1932 đến năm 1938, một công trình kiến trúc độc đáo do hai kiến trúc sư người Pháp Révéron và Moncet thiết kế.[71] Đường sắt Tháp Chàm – Đà Lạt được sử dụng tới năm 1972, khi chiến tranh Việt Nam trở nên khốc liệt, tuyến đường buộc phải ngừng hoạt động. Từ năm 1991, thành phố Đà Lạt cho khôi phục 7 km đường sắt từ Đà Lạt tới Trại Mát, kết hợp cùng nhà ga Đà Lạt để phục vụ du lịch. Nơi đây ngày nay trở thành một trong những điểm hấp dẫn du khách của thành phố.[72] Mặc dù không còn kết nối trực tiếp với hệ thống đường sắt Việt Nam, nhà ga vẫn bán vé tàu cho hành khách và có xe trung chuyển từ ga Đà Lạt đến ga Nha Trang và ga Tháp Tràm.[63]
[sửa]Kinh tế
Đà Lạt có một nền kinh tế thiên về các lĩnh vực du lịch, dịch vụ và nông nghiệp. Vào năm 2007, các ngành du lịch và dịch vụ chiếm đến 70% tổng sản phẩm nội địa của thành phố.[73] Giá trị sản xuất công nghiệp theo giá thực tế của Đà Lạt năm 2011 đạt 2.047,400 tỷ đồng, tương đương với Bảo Lộc, thành phố thứ hai của Lâm Đồng.[74] Trong lĩnh vực công nghiệp, thu hút nhiều lao động nhất là các ngành công nghiệp chế biến.[75]Một số sản phẩm của Đà Lạt như rượu vang, trà Atisô hay mứt trái cây từ lâu đã được biết đến rộng rãi. Nhờ điều kiện khí hậu và thổ nhưỡng thích hợp, Đà Lạt còn là vùng đất trồng nhiều chè và cà phê, cũng là hai sản phẩm quan trọng trong lĩnh vực công nghiệp chế biến của thành phố. Một nghề mới phát triển trong những năm cuối thế kỷ 20 tại Đà Lạt là nghề thêu, nổi bật hơn cả là những sản phẩm tranh thêu của Công ty XQ Đà Lạt.[76] Trong thành phố, còn có thể thấy sự hiện diện của các công ty in ấn, may mặc, dệt, chế biến tinh dầu, sản xuất lâm sản... Năm 2011, thành phố Đà Lạt có tốc độ tăng trưởng kinh tếđạt 17%, tổng giá trị kim ngạch xuất khẩu đạt 42,7 triệu đô la Mỹ và thu nhập bình quân đầu ngườikhoảng 26,6 triệu đồng.[77][sửa]Du lịch
So với các đô thị khác của Việt Nam, Đà Lạt là thành phố được thiên nhiên dành cho nhiều ưu ái. Những thắng cảnh của thành phố, nằm rải rác ở cả khu vực trung tâm lẫn vùng ngoại ô, như hồ Xuân Hương, đồi Cù, thung lũng Tình Yêu, hồ Than Thở, thác Prenn... từ lâu đã trở nên nổi tiếng. Tuy vậy, không ít danh thắng và di tích của Đà Lạt hiện nay rơi vào tình trạng hoang tàn và đổ nát. Thác Cam Ly, dòng thác từng đi vào thi ca lãng mạn, không còn vẻ đẹp vốn có mà tràn ngập rác thải và bốc mùi hôi thối nồng nặc do nguồn nước bị ô nhiễm.[83] Các địa điểm như thung lũng Tình Yêu, hồ Than Thở hay thác Prenn đã mất đi nét hoang sơ bởi sự xuất hiện của quá nhiều hàng quán, khu trò chơi và cây cảnh.[84] Thác Voi, một thắng cảnh khác không xa Đà Lạt, cũng bị ô nhiễm nặng do những người dân sinh sống ở vùng thượng nguồn thường xả rác và chất bẩn xuống dòng suối.[85] Vào năm 2008, Sở Văn hóa Thông tin tỉnh Lâm Đồng đã có văn bản đề nghị Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch rút tên hai thác Liên Khương và Gougah khỏi danh sách di tích quốc gia bởi cảnh quan hai danh thắng này đã bị thay đổi.[86]
Lịch sử đã để lại cho Đà Lạt không ít những công trình kiến trúc giá trị, như những công sở, trường học, nhà thờ, tu viện, chùa chiền, công trình công cộng... cùng hàng ngàn biệt thự xinh đẹp hiện diện khắp thành phố. Qua thời gian, những dinh thự, biệt điện xưa kia từng thuộc về các nhân vật quyền lực, ngày nay được mở cửa đón khách viếng thăm. Ba dinh thự nổi tiếng của Đà Lạt trước đây đều là địa điểm du lịch, nhưng hiện nay chỉ Dinh III còn giữ chức năng này và tiếp tục thu hút du khách. Dinh II, hay còn gọi Dinh Toàn quyền, được dùng làm khách sạn, nơi hội thảo của chính quyền địa phương, còn Dinh I đã đóng cửa vài năm gần đây để sửa chữa.[87] Một dinh thự khác của Đà Lạt, biệt điện Trần Lệ Xuân cũng trở thành điểm du lịch ngay từ năm 1964, ngày nay là Trung tâm Lưu trữ quốc gia IV, nơi lưu giữ Mộc bản triều Nguyễn.[88] Bên cạnh những di sản kiến trúc Pháp, một vài công trình xây dựng những thập niên gần đây như thiền viện Trúc Lâm, biệt thự Hằng Nga hay XQ Sử quán cũng đã trở thành địa điểm du lịch hấp dẫn. Nhưng giống như các thắng cảnh, một vài công trình kiến trúc của Đà Lạt cũng đang bị bỏ quên hoặc xâm hại. Khuôn viên nhà ga Đà Lạt, một trong những biểu tượng nổi tiếng của thành phố, trở thành bãi tập kết gốm sứ, cây cảnh và vườn rau bắp cải của người dân.[89] Quần thể di tích kiến trúc Trường Cao đẳng Sư phạm không chỉ xuống cấp mà còn bị “chung cư hóa” bởi sự sinh hoạt của hơn 30 gia đình dân cư. Khu lăng mộ Nguyễn Hữu Hào từng bị bỏ hoang nhiều năm và trở thành địa điểm của những người nghiện ma túy và hoạt động mại dâm.[89]
Với tuổi đời chỉ hơn một thế kỷ, Đà Lạt không có những lễ hội truyền thống lâu đời. Tuy vậy, từ năm 2005, thành phố bắt đầu tổ chức Festival Hoa Đà Lạt, một lễ hội với nhiều sự kiện cùng các hoạt động nghệ thuật nhằm giới thiệu các loài hoa địa phương cũng như từ những vùng miền khác.[90] Năm 2007, dù chưa thực sự được tổ chức tốt, Festival Hoa Đà Lạt lần thứ hai đã thu hút khoảng 120 ngàn du khách tới thăm.[91] Festival Hoa Đà Lạt 2010 là sự kiện đầu tiên trong chuỗi bảy sự kiện quốc gia mừng đại lễ 1000 năm Thăng Long – Hà Nội.[92] Trong dịp này, đã có gần 300 ngàn du khách đến với Đà Lạt trong suốt 4 ngày của lễ hội.[93] Năm 2012, Festival Hoa được tổ chức vào dịp nghỉ lễ Tết Dương lịch và đã thu hút hơn 300 ngàn du khách tới tham dự.[94] Trong những năm gần đây, số lượng khách du lịch tới Đà Lạt vẫn tiếp tục tăng. Vào năm 2000, thành phố đón 710 ngàn lượt khách tới thăm, đến năm 2009, con số đã tăng gấp ba với trên 2,1 triệu lượt khách, trong đó khoảng 10% là du khách quốc tế.[80][82] Mặc dù vậy, thời gian trung bình khách lưu lại Đà Lạt chỉ 2 ngày, trong khi tỷ lệ của Bình Thuận là 3,8 đến 4 ngày.[95] Du lịch Đà Lạt phải đối mặt với sự cạnh tranh mạnh mẽ của Nha Trang và Phan Thiết, hai thành phố du lịch duyên hải không xa Đà Lạt.[87]
[sửa]Nông nghiệp
Trước đây, tham gia sản xuất nông nghiệp ở Đà Lạt là các gia đình nông dân và một số điền trang tư nhân quy mô nhỏ. Thời kỳ sau năm 1975, với chính sách kinh tế kế hoạchtập trung, ở Đà Lạt xuất hiện các hợp tác xã nông nghiệp và các tập đoàn sản xuất. Sản xuất nông nghiệp khi đó được thực hiện theo kế hoạch đến từng khóm dân cư, việc thu mua rau do Công ty Nông sản Thực phẩm và Công ty Ngoại thương đảm nhận.[105]Nhưng đến cuối thập kỷ 1980, hầu hết các tập đoàn sản xuất và hợp tác xã đều ngừng hoạt động và tự tan rã, phần lớn đất sản xuất được giao khoán đến từng gia đình nông dân.[106] Những năm gần đây, Đà Lạt xuất hiện nhiều công ty nông nghiệp tư nhân và nước ngoài, như Dalat Hasfarm Agrivina, Bonnie Farm, Rừng Hoa Đà Lạt, Langbiang Farm... trong lĩnh vực trồng hoa hay Golden Garden, Rau Nhà Xanh, Kim Bằng, Bio-Organics... tham gia sản xuất rau quả.[107] Với mục đích ổn định, phát triển ngành sản xuất và tiêu thụ sản phẩm, vào năm 2002 và 2006, Hiệp hội rau quả Đà Lạt và Hiệp hội hoa Đà Lạt lần lượt được thành lập.[108] Nhờ mở rộng diện tích canh tác và áp dụng những tiến bộ kỹ thuật, sản lượng nông nghiệp của thành phố tăng mạnh mẽ trong những năm gần đây. Vào năm 1996, Đà Lạt thu hoạch 82.448 tấn rau, đến năm 2002 con số này lên tới 183.300 tấn,[107] và năm 2011, sản lượng rau của thành phố đạt 212.870 tấn.[109] Tương tự, ngành sản xuất hoa Đà Lạt cũng tăng trưởng trung bình 20% một năm, sản lượng hoa cắt cành ở mức 150 triệu cành năm 2001 đã tăng lên trên 900 triệu cành vào năm 2009[110] và 1,5 tỷ cành vào năm 2011.[104] Sản phẩm hoa của thành phố được tiêu thụ chủ yếu ở thị trường Việt Nam, trong hơn 10 năm gần đây, chỉ khoảng 5% hoa Đà Lạt xuất khẩu ra nước ngoài.[111]
[sửa]Xã hội
[sửa]Y tế
Ngày nay, Bệnh viện Đa khoa Lâm Đồng, Bệnh viện Y học cổ truyền Phạm Ngọc Thạch và Bệnh viện Điều dưỡng và Phục hồi chức năng là ba bệnh viện tuyến tỉnh tại Đà Lạt, với tổng cộng 630 giường bệnh.[115] Cuối năm 2008, Bệnh viện đa khoa Hoàn Mỹ Đà Lạt tọa lạc trên đồi Long Thọ, thuộc Phường 10, bắt đầu hoạt động. Đây là bệnh viện tư đầu tiên của Đà Lạt và vùng namTây Nguyên với diện tích sàn sử dụng 30.000 mét vuông và 200 giường bệnh.[116] Năm 2010, Bệnh viện Nhi Đà Lạt bắt đầu được xây dựng trên đồi thông thuộc khu Thánh Mẫu - Tô Hiệu thuộc Phường 8. Dự kiến hoàn thành vào cuối năm 2013, Bệnh viện Nhi Đà Lạt có quy mô 150 giường bệnh, sẽ là bệnh viện nhi đầu tiên ở khu vực Tây Nguyên và Nam Trung Bộ.[117] Bên cạnh các cơ sở y tế tuyến tỉnh, thành phố cũng có một mạng lưới y tế riêng bao gồm các cơ sở như Nhà hộ sinh Thành phố, Văn phòng Trung tâm Y tế, các phòng khám đa khoa khu vực... cùng các trạm y tế thuộc phường, xã.[115] Những tổ chức hội y tế, gồm Hội Y Dược học, Hội Y học cổ truyền và Hội Chữ thập đỏ, cũng tham gia vào các hoạt động y tế ở thành phố.[118] Theo số liệu thống kê năm 2011, thành phố Đà Lạt có 195 bác sỹ, 146 y sỹ và kỹ thuật viên, 285 y tá và 1.085 giường bệnh.[119][120]
[sửa]Giáo dục
Ngày nay, Đà Lạt vẫn là một trung tâm giáo dục của miền Nam Việt Nam. Năm 2011, ở bậc giáo dục tiểu học và phổ thông, toàn thành phố Đà Lạt có 44 trường,[127] 1.763 giáo viên[128] và 37.711 học sinh, trong đó 16.712 học sinh tiểu học, 12.311 học sinh trung học cơ sở và 8.688 học sinh trung học phổ thông.[129] Thành phố cũng có 25 trường,[130] 417 giáo viên[131] và 8.972 học sinh bậc mẫu giáo.[132] Tại Đà Lạt còn có thể thấy sự hiện diện của ba trường đại học, bốn trường cao đẳng cùng các trung tâm giáo dục thường xuyên, các trường giáo dục chuyên nghiệp, các cơ sở giáo dục đặc biệt dành cho trẻ em khuyết tật... Trường Cao đẳng Sư phạm Đà Lạt được thành lập năm 1976, đến năm 1992, trường hợp nhất với Trung học Sư phạm và Sư phạm Mầm non trở thành một trường sư phạm đa hệ. Do nhu cầu giáo viên các bậc học mầm non, tiểu học và trung học cơ sở giảm bớt nên quy mô đào tạo trường cũng thu hẹp lại, chỉ còn hơn 1.000 sinh viên chính quy.[133] Năm 1976, Trường Đại học Đà Lạt được thành lập trên cơ sở của Viện Đại học Đà Lạt trước đó. Thời gian đầu, trường chỉ đào tạo cử nhân cho các ngành khoa học cơ bản với quy mô nhỏ, 250 sinh viên trong niên học 1977-1979.[134] Ngày nay, Đại học Đà Lạt trở thành một trường đại học đa ngành với 52 ngành nghề của các bậc đào tạo từ trung cấp chuyên nghiệp, cao đẳng, đại học, sau đại học đến nghiên cứu sinh.[135] Năm 2011, Trường Đại học Đà Lạt có 22.665 sinh viên đang theo học ở tất cả các bậc đào tạo.[136] Từ năm 2004, thành phố Đà Lạt có thêm một trường đại học mới mang tênAlexandre Yersin. Hiện nay, Trường Đại học Dân lập Yersin Đà Lạt gồm 8 khoa, đào tạo 2.329 sinh viên trong năm 2011.[136] Đà Lạt vẫn tiếp tục là địa điểm của một đại học quân sự quan trọng. Sau tháng 4 năm 1975, các trường quân sự của Việt Nam Cộng hòa bị giải thể. Bộ Quốc phòng quyết định chuyển địa điểm của Học viện Quân sự từ Hà Nội vào Đà Lạt, tiếp nhận cơ sở từ các trường quân sự cũ. Học viện Lục quân ngày nay nằm ở phía đông bắc thành phố, là nơi đào tạo sỹ quan trung cao cấp cho Quân đội Việt Nam, cũng là một cơ quan nghiên cứu khoa học quân sự.[137] Bên cạnh các cơ sở giáo dục, ở Đà Lạt còn có sự hiện diện của nhiều trung tâm nghiên cứu khoa học quan trọng, nhưViện Sinh học Tây Nguyên, Viện Nghiên cứu hạt nhân Đà Lạt hay Viện Pasteur Đà Lạt.
| Các trường đại học, cao đẳng và trung cấp chuyên nghiệp tại Đà Lạt | |||
|---|---|---|---|
| Tên trường | Thành lập | Cơ sở tiền thân | Địa chỉ |
| Trường Đại học Đà Lạt | 1976 | Viện Đại học Đà Lạt | 01 Phù Đổng Thiên Vương, Phường 8 |
| Trường Đại học Dân lập Yersin Đà Lạt | 2004 | 01 Tôn Thất Tùng, Phường 8 | |
| Học viện Lục quân Đà Lạt | 1946 | 02 Lữ Gia, Phường 9 | |
| Trường Cao đẳng Sư phạm Đà Lạt | 1976 | Trường Trung học Yersin | 29 Yersin, Phường 10 |
| Trường Cao đẳng nghề Đà Lạt | 2007 | Trường Kỹ thuật Đà Lạt | 01 Hoàng Văn Thụ, Phường 4 |
| Trường Cao đẳng Kinh tế Kỹ thuật Lâm Đồng | 2000 | Trường Kỹ thuật Lasan | 25 Trần Phú, Phường 4 |
| Trường Cao đẳng Y tế Lâm Đồng | 2009 | Trung học Y tế Lâm Đồng | 6B Ngô Quyền, Phường 6 |
| Trường Trung cấp Du lịch Đà Lạt | 2006 | 1A Tôn Thất Tùng, Phường 8; 10 Lý Tự Trọng, Phường 2 | |
[sửa]Tôn giáo và tín ngưỡng
Hầu hết các tôn giáo lớn ở Việt Nam đều có mặt tại Đà Lạt, trong đó đạo Phật là tôn giáo có lượng tín đồ đông đảo nhất, tiếp đến tớiThiên Chúa giáo, đạo Cao Đài và đạo Tin Lành.[139] Các tôn giáo du nhập vào vùng cao nguyên Lâm Viên từ khá sớm và sự tăng trưởng về số lượng tín đồ, cơ sở thờ tự đều gắn liền với quá trình hình thành và phát triển của thành phố. Hầu như mỗi cuộc di dân đến đây đều đem lại cho Đà Lạt thêm một số lượng tín đồ cùng sự hình thành các cơ sở thờ tự mới. Có mặt sớm nhất ở Đà Lạt là Thiên Chúa giáo, xuất hiện ngay từ những ngày đầu xây dựng thành phố. Muộn hơn một chút là sự hoằng dương của Phật giáo rồi đến sự du nhập của đạo Tin Lành và đạo Cao Đài.[139] Tuy hội đủ các loại hình tôn giáo khác nhau, nhưng các tôn giáo ở Đà Lạt chung sống hòa bình, trong gần 100 năm qua không hề có những xung đột tôn giáo.[138]Nhiều thánh đườngThiên Chúa giáo nằm bên các chùa chiền và không xa có thể là một thánh thất Cao Đài.[143] Bên cạnh xứ mệnh mở mang tôn giáo, những người tu hành của Thiên Chúa giáo, Tin Lành và Phật giáo ở Đà Lạt còn tham gia vào các hoạt động xã hội, đặc biệt trong lĩnh vực từ thiện nhân đạo. Rất nhiều những ngôi trường, cô nhi viện của thành phố xuất phát từ các cơ sở do những tổ chức tôn giáo thành lập. Theo số liệu của Ủy ban nhân dân thành phố Đà Lạt vào năm 2002, có khoảng 63% số hộ và 67% số nhân khẩu ở thành phố là tín đồ của Phật giáo, Cao Đài, Thiên Chúa giáo, hoặc Tin Lành .[143]
[sửa]Kiến trúc
Thành phố Đà Lạt được ví như một bảo tàng kiến trúc phương Tây đầu thế kỷ 20 với nhiều công trình nổi tiếng và những biệt thự xinh đẹp.[153] Các công trình kiến trúc tiêu biểu nơi đây đều chọn lựa bố cục tổng thể theo hình khối nằm ngang ổn định, gắn kết chặt chẽ với địa hình và hòa hợp với thiên nhiên. Những công trình xây dựng dưới thời thuộc địađều có cơ sở thiết kế phù hợp với điều kiện tự nhiên của địa phương và điều kiện sinh hoạt của cư dân.[154] Trải qua một thời gian dài xây dựng thành phố, phong cách kiến trúc đã có nhiều thay đổi, từ phong cách kiến trúc thuộc địa tiền kỳ đơn giản với những cửa cuốn vòm và hành lang bao quanh, tới phong cách Tân cổ điển với những trang trí phong phú, đến phong cách kiến trúc địa phương Pháp của những ngôi biệt thự, và phong cách kiến trúc Hiện đại với nhiều hình khối, bố cục phi đối xứng ở các dinh thự. Tuy Đà Lạt mang đậm dấu ấn của những kiến trúc sư người Pháp, nhưng các nhà kiến trúc này khi thiết kế những công trình cho Đà Lạt cũng đã chịu ảnh hưởng của đặc điểm thiên nhiên, đặc biệt là các điều kiện về khí hậu thời tiết, cảnh quan môi trường nơi đây. Hiện tượng giao thao này đã đem lại cho Đà Lạt một phong cách kiến trúc riêng độc đáo và nhiều bản sắc.[154] Tuy vậy, sau nhiều thập niên phát triển thiếu quy hoạch và buông lỏng quản lý, kiến trúc đặc sắc của Đà Lạt đã chịu nhiều biến dạng. Tình trạng xây cất trái phép, không phù hợp với quy hoạch, lấn chiếm những khu vực trống, tàn phá rừng nội ô... khiến bộ mặt kiến trúc đô thị của Ðà Lạt ngày nay trở nên nhem nhuốc.[155] Không ít công trình kiến trúc giá trị không được bảo tồn tốt phải hứng chịu sự tàn phá của thời gian. Trong khắp thành phố, nhiều ngôi biệt thự cổ bị bỏ hoang hoặc biến thành chung cư, nhà trọ. Năm 2010, chính quyền tỉnh Lâm Ðồng thông báo quyết định mời một nhóm kiến trúc sư thuộc Viện Thiết kế quy hoạch đô thị Paris và một công ty thiết kế quy hoạch khác của Pháp thực hiện quy hoạch lại Ðà Lạt.[155]
- Thư viện Lâm Đồng, thư viện duy nhất của Đà Lạt nếu không tính các thư viện trong cơ quan, trường học.
Thư viện tỉnh Lâm Đồng nằm ở số 22 đường Trần Phú, vốn là Thư viện Đà Lạt thành lập từ năm 1958 trên cơ sở tiếp quản toàn bộ khuôn viên tòa thị chính thị xã Đà Lạt. Sau năm 1975, cơ sở này được giao cho cơ quan văn hóa quản lý. Năm 1976, Thư viện tỉnh Lâm Đồng được thành lập dựa trên nền tảng Thư viện Đà Lạt và hàng ngàn bản sách do Thư viện Hà Giang gửi tặng.[160] Hiện nay, thư viện lưu giữ trên 200.000 bản sách và hàng chục ngàn bản báo và tạp chí,[161] phục vụ 35.397 lượt độc giả trong năm 2011.[162]Năm 1978, Bảo tàng tỉnh Lâm Đồng được thành lập với các hiện vật về dân tộc học từ một số bộ sưu tập cá nhân và của chính quyền Việt Nam Cộng hòa để lại. Vào thời điểm ra đời, bảo tàng nằm ở số 31 đường Trần Bình Trọng. Sau nhiều lần thay đổi địa điểm, năm 1999, Bảo tàng Lâm Đồng chuyển về số 4 đường Hùng Vương, vốn là biệt thự của điền chủ Nguyễn Hữu Hào, cha của Hoàng hậu Nam Phương.[160] Ngày nay, Bảo tàng Lâm Đồng được xem như bảo tàng tổng hợp về khảo cứu địa phương, lưu giữ khoảng hơn 15.000 hiện vật về các nghiên cứu, phát hiện khảo cổ học, dân tộc học, lịch sử và hai cuộc chiến tranh.[163] Năm 2011, nơi đây đã đón 16.949 lượt khách tới tham quan.[157]
[sửa]Cơ quan truyền thông
Từ năm 1949, thành phố Đà Lạt đã có đài phát thanh, Radio Dalat là một trong bốn đài phát thanh thành lập đầu tiên ở Việt Nam.[164] Trước đó, vào tháng 8 năm 1945, Ủy ban khởi nghĩa Đà Lạt - Lâm Viên từng thiết lập một trạm truyền thanh trong một căn phòng nhỏ ở trước chợ trung tâm Đà Lạt, ngày nay là rạp 3-4, dùng cho mục đích tuyên truyền.[165] Radio Dalat thời gian đầu được đặt trên tầng ba của khách sạn Hôtel du Parc, phát thanh hàng ngày bằng ba thứ tiếng Việt, Pháp và Cơ Ho.[164] Tháng 4 năm 1975,quân đội miền Bắc tiến vào Đà Lạt, tiếp quản cơ sở của Đài Phát thanh Đà Lạt, thiết lập nên Đài Phát thanh Đà Lạt giải phóng.[166] Nhờ sự trợ giúp kỹ thuật của Truyền hình Việt Nam, tháng 9 năm 1977, một trạm tiếp sóng truyền hình được xây dựng tại nhà thờ Dòng Chúa Cứu Thế thuộc Phường 7, tiếp sóng kênh 9 Đài Truyền hình Thành phố Hồ Chí Minh.[165] Năm 1984, Ủy ban Nhân dân tỉnh quyết định đổi tên Đài Phát thanh Lâm Đồng thành Đài Phát thanh – Truyền hình Lâm Đồng. Hiện nay, cùng với việc tiếp phát sóng của hai đài quốc gia, chương trình truyền hình của Đài Phát thanh – Truyền hình Lâm Đồng phát sóng 11 giờ mỗi ngày, chương trình phát thanh phát sóng 7 giờ mỗi ngày.[167] Bên cạnh Đài Phát thanh – Truyền hình Lâm Đồng, thành phố Đà Lạt còn có Đài Truyền thanh – Truyền hình Đà Lạt, nằm ở số 4 đường Thủ Khoa Huân.[164] Là trung tâm hành chính của Lâm Đồng, ở Đà Lạt có sự hiện diện của nhiều tờ báo, tạp chí của tỉnh, trong đó quan trọng nhất là Báo Lâm Đồng. Tờ báo này ra số đầu tiên vào ngày 19 tháng 8 năm năm 1977, hiện nay phát hành 3 số mỗi tuần vào thứ ba, thứ năm và thứ bảy.[168] Báo Lâm Đồng cũng có một ấn bản điện tử cập nhật hàng tuần vào ngày thứ sáu với nội dung tổng hợp từ tin bài của các số báo in.[169] Ngoài ra, báo chí Đà Lạt có thể kể đến các tờ tạp chí Thông tin Khoa học và Công nghệ của Sở Khoa học và Công nghệ, tạp chí Lang Biancủa Hội Văn học Nghệ thuật Lâm Đồng, tạp chí Du lịch Đà Lạt của Sở Du lịch và Thương mại.[166][sửa]Đà Lạt với nghệ thuật
Thành phố Đà Lạt thơ mộng là nguồn cảm hứng cho rất nhiều tác phẩm nghệ thuật, đặc biệt trong các lĩnh vực âm nhạc, nhiếp ảnh và văn chương. Những tác phẩm đầu tiên viết về Đà Lạt chủ yếu là nhật ký và ghi chép của các nhà thám hiểm như bác sỹ Paul Néis, trung úy Albert Septans, bác sỹ Alexandre Yersin... tất cả đều được viết bằng tiếng Pháp.[170] Tác phẩm về Đà Lạt đầu tiên của người Việt có lẽ là Lâm Viên hành trình nhật ký của Đoàn Đình Duyệt, Thượng thư Bộ công của triều đình Huế, người lên Đà Lạt năm 1917 để nghiên cứu việc xây dựng hành cung.[171] Khi nơi đây dần trở thành một thành phố, trên báo chí bắt đầu xuất hiện những bài viết, phóng sự về Đà Lạt. Trong lĩnh vực thi ca, ghi lại dấu ấn trong giai đoạn đầu này là hai bài thơ Đà Lạt trăng mờ của Hàn Mặc Tử và Đà Lạt đêm sương của Quách Tấn.[171] Khoảng thời gian 1954 đến 1975, khi Đà Lạt là một trong những trung tâm tri thức của miền Nam Việt Nam, các tác phẩm với bối cảnh thành phố cũng ra đời nhiều hơn, như truyện dài Hoa bươm bướmcủa Võ Hồng, Vòng tay học trò của Nguyễn Thị Hoàng, Con đường của Nguyễn Đình Toàn, các tiểu thuyết Tóc Mây và Thung lũng tình yêu của Lệ Hằng hay tập truyện ngắn Bay đi những cơn mưa phùncủa Phạm Công Thiện.[172] Đà Lạt cũng là nơi các nhà văn, nhà thơ nổi tiếng đương thời như Nhất Linh, Vũ Hoàng Chương, Bùi Giáng... thường ghé qua.[172]Phong cảnh và con người Đà Lạt, Lâm Đồng đã trở thành đề tài khai thác của rất nhiều nhiếp ảnh gia Việt Nam.[178] Những năm gần đây, không ít những triển lãm với đề tài Đà Lạt đã được tổ chức tại chính thành phố hoặc ở những đô thị khác. Triển lãm ảnh "Đà Lạt xưa" với sự tham gia của các nhiếp ảnh gia danh tiếng của Việt Nam và nước ngoài được tạp chí Xưa & Nay tổ chức tại khách sạn Sammy Đà Lạt năm 2008.[179] Năm 2010, triển lãm ảnh "Đà Lạt - Cadasa" tại Công trường Lam Sơn, Thành phố Hồ Chí Minh, đã trưng bày tác phẩm của những nữ nghệ sĩ nhiếp ảnh về các biệt thự cổ vừa được trùng tu trên đường Trần Hưng Đạo, phản ảnh sự hồi sinh của quần thể biệt thự cổ và ý thức về trách nhiệm giữ gìn di sản kiến trúc, văn hóa và lịch sử.[180] Năm 2010, những bức ảnh về Đà Lạt được đưa đến tham dự triển lãm tại thành phố Nam Ninh, Trung Quốc nhằm mang hình ảnh của "Đà Lạt - thành phố hoa" đến với ASEAN. Đây là hội chợ triển lãm những thành phố đẹp thuộc các nước ASEAN diễn ra hàng năm tại Trung Quốc và Đà Lạt là thành phố Việt Nam được chọn triển lãm nhằm giới thiệu, trưng bày, quảng bá những hình ảnh địa phương tới du khách.[181] Vào năm 2000, tại Liên hoan ảnh nghệ thuật quốc tế Hassemblad Austrian Super Circuit ởÁo, câu lạc bộ Nhiếp ảnh Đà Lạt đã được ban tổ chức tặng Cúp vàng và bình chọn là câu lạc bộ có bộ ảnh dự thi đẹp nhất trong số 41 ngàn bức ảnh từ hơn 120 nước trên thế giới.[173]
Trong lĩnh vực nghệ thuật thứ bảy, Đà Lạt là nơi lý tưởng mà nhiều đạo diễn truyền hình và điện ảnh trong nước chọn làm địa điểm quay phim. Thành phố thu hút các nhà làm phim nhờ giá sinh hoạt tương đối thấp và dễ dàng tìm được bối cảnh cho những cảnh quay đẹp. Một lý do khác, khí hậu mát mẻ, dễ chịu của Đà Lạt cũng tạo nhiều thuận lợi trong việc làm phim.[182] Với những lợi thế để trở thành một phim trường thực sự, bao gồm phong cảnh thiên nhiên ưu đãi và những thắng cảnh, không gian những tòa kiến trúc, biệt thự, Đà Lạt từng có dự án đầu tư một phim trường và khu công viên nghệ sỹ tại Khu du lịch hồ Tuyền Lâm, tuy vậy đến thời điểm 2011, dự án này vẫn chưa được triển khai.[183] Trong lịch sử điện ảnh Việt Nam, có thể thấy không ít những bộ phim lấy bối cảnh Đà Lạt, trong số đó có thể kể đến như Con ma nhà họ Hứa (1973), Giỡn mặt tử thần(1975), Tình nhỏ làm sao quên (1993), Khi yêu đừng quay đầu lại (2010)...
[sửa]Tham khảo
Hoa Đà Lạt
gửi bởi Fiditour » 31 Tháng 12 2010 11:35
Hoa trở thành đặc sản và Festival hoa trở thành thương hiệu của thành phố Đà Lạt. Để mua được hoa tươi, khách du lich có thể vào vườn, trang trại ở thành phố hoặc đi chợ vào buổi sớm.
Chợ Đà Lạt họp từ khoảng 2 giờ sáng. Phiên chợ này, nhà vườn đem bán hoa tươi và hàng nông sản vừa thu hoạch được. Người ta bày hoa trên vệ đường, dọc những bậc tam cấp xuống chợ. Hoa bán ở chợ này được xem là rẻ nhất, rẻ hơn cả mua tại vườn: hồng các loại, ly ly, cẩm chướng, cúc, mai dạ thảo... Một bó 10 hoa hồng đủ màu giá chỉ 3.000-5.000 đồng. Có khi giá chỉ còn 2.000 đồng/bó. Hoa ly ly giá khoảng 5.000 đồng/nhánh 4-5 bông; trong khi giá tại các vùng khác giá cao gấp 4-6 lần. Cẩm chướng một bó to, giá chỉ khoảng 10.000 đồng. Vòng quanh chợ sớm bên cạnh tượng đài trước chợ Đà Lạt, khách du lich có thể mua rất nhiều hoa. Rất nhiều khách du lịch thức dậy vào 4-5 giờ sáng đi bộ ra chợ để mua và ngắm hoa, đắm mình trong không khí chợ sớm của thành phố hoa này...
Để mua được hoa đẹp và tìm hiểu văn hóa của vùng đất hoa, khách du lịch có thể ghé vào các vườn trồng hoa dọc theo đường vào Lang Biang hoặc các vườn hoa gần các khu du lịch trong thành phố. Hoa trồng theo từng loại trong nhà kính. Khách du lich vào vườn không tốn tiền và tìm hiểu nghề trồng hoa của người dân bản địa. Vào ban đêm, các nhà kính trồng hoa như một thành phố rực đèn. Người trồng hoa dùng đèn dây tóc chiếu sáng ban đêm để kích thích hoa ra nhanh hơn, đẹp hơn. Vào Dalat Hasfarm ở đường Nguyễn Tử Lực (thành phố Đà Lạt), khách du lịch sẽ vô cùng thích thú trước công nghệ trồng hoa ở đây. Hoa muôn màu, muôn sắc. Diện tích khu vực này rộng 55 ha, được trồng các loại hoa ôn đới, lá cảnh. Trong vườn có nhiều loại được nhập về từ Hà Lan, Nhật Bản... Đặc biệt, Đà Lạt hiện nay đã có công nghệ ướp hoa giữ nguyên nét tươi xinh, màu sắc. Hoa vừa thu hoạch được tẩm vào nước ướp theo công nghệ hiện đại giúp hoa tươi hơn một năm và giữ nguyên màu ban đầu. Công nghệ mới này giúp đưa hoa Đà Lạt ra nhiều nước trên thế giới và rất được ưa chuộng...
Chợ Đà Lạt họp từ khoảng 2 giờ sáng. Phiên chợ này, nhà vườn đem bán hoa tươi và hàng nông sản vừa thu hoạch được. Người ta bày hoa trên vệ đường, dọc những bậc tam cấp xuống chợ. Hoa bán ở chợ này được xem là rẻ nhất, rẻ hơn cả mua tại vườn: hồng các loại, ly ly, cẩm chướng, cúc, mai dạ thảo... Một bó 10 hoa hồng đủ màu giá chỉ 3.000-5.000 đồng. Có khi giá chỉ còn 2.000 đồng/bó. Hoa ly ly giá khoảng 5.000 đồng/nhánh 4-5 bông; trong khi giá tại các vùng khác giá cao gấp 4-6 lần. Cẩm chướng một bó to, giá chỉ khoảng 10.000 đồng. Vòng quanh chợ sớm bên cạnh tượng đài trước chợ Đà Lạt, khách du lich có thể mua rất nhiều hoa. Rất nhiều khách du lịch thức dậy vào 4-5 giờ sáng đi bộ ra chợ để mua và ngắm hoa, đắm mình trong không khí chợ sớm của thành phố hoa này...
Để mua được hoa đẹp và tìm hiểu văn hóa của vùng đất hoa, khách du lịch có thể ghé vào các vườn trồng hoa dọc theo đường vào Lang Biang hoặc các vườn hoa gần các khu du lịch trong thành phố. Hoa trồng theo từng loại trong nhà kính. Khách du lich vào vườn không tốn tiền và tìm hiểu nghề trồng hoa của người dân bản địa. Vào ban đêm, các nhà kính trồng hoa như một thành phố rực đèn. Người trồng hoa dùng đèn dây tóc chiếu sáng ban đêm để kích thích hoa ra nhanh hơn, đẹp hơn. Vào Dalat Hasfarm ở đường Nguyễn Tử Lực (thành phố Đà Lạt), khách du lịch sẽ vô cùng thích thú trước công nghệ trồng hoa ở đây. Hoa muôn màu, muôn sắc. Diện tích khu vực này rộng 55 ha, được trồng các loại hoa ôn đới, lá cảnh. Trong vườn có nhiều loại được nhập về từ Hà Lan, Nhật Bản... Đặc biệt, Đà Lạt hiện nay đã có công nghệ ướp hoa giữ nguyên nét tươi xinh, màu sắc. Hoa vừa thu hoạch được tẩm vào nước ướp theo công nghệ hiện đại giúp hoa tươi hơn một năm và giữ nguyên màu ban đầu. Công nghệ mới này giúp đưa hoa Đà Lạt ra nhiều nước trên thế giới và rất được ưa chuộng...
Lão nông Nguyễn Công Hóa (60 tuổi, ở làng hoa Vạn Thành, TP.Đà Lạt, Lâm Đồng) đã tìm được cách khiến cho những bông hoa tươi thành “bất tử” với màu sắc như ý muốn.
Ông Nguyễn Công Hóa giới thiệu sản phẩm hoa ướp tươi - Ảnh: G.B
Nhờ khả năng này mà ông Hóa được nhiều người gọi là “phù thủy” hoa. Những bông hoa được ông ướp tươi, đổi màu khiến chúng tôi ngỡ ngàng bởi sự sinh động, mềm mại và tươi nguyên như hoa ở ngoài vườn.
Đam mê
Đó là kết quả của 5 năm trời ông Hóa mày mò nghiên cứu, thậm chí suýt “tan cửa nát nhà”. “Nếu không đam mê thì không thể nào làm được”, ông Hóa nói. Hơn 35 năm trước, ông Hóa từ Bình Định vào sinh sống ở Đà Lạt với nghề trồng rau và sau đó gắn bó với hoa hồng. Năm 2000, có người bạn ông ở Pháp về ghé thăm và kể với ông chuyện ở Pháp, người ta có thể làm cho hoa hồng tươi suốt 4 - 5 năm không hư hỏng, bán với giá 7 USD/bông.
Nghe vậy ông Hóa nghĩ ngay đến số phận hẩm hiu của những nông dân trồng hoa như mình, bởi dù tốn rất nhiều công sức, kỹ thuật để trồng và chăm sóc nhưng hoa hồng chỉ bán được với giá vài trăm đồng/bông, thậm chí có lúc không thu được đồng nào. Thế là ông nhờ người bạn khi về Pháp mua gửi bông để xem thế nào.
“Một tháng sau, bông hoa ấy được gửi từ Pháp về, đúng là hoa thật. Vì sao lại tươi lâu như thế, nhất định là họ nhuộm hay ướp rồi sấy gì đây. Chuyện này ám ảnh khiến nhiều đêm tôi suy nghĩ mãi và quyết định làm thử”, ông Hóa kể. Thế là, ông lục tung các trang mạng tìm hiểu nhưng không thấy ở đâu nói đến kỹ thuật này. Đánh liều, ông khăn gói đi TP.HCM tìm mua đủ loại thuốc nhuộm mang về, rồi sẵn hoa hồng ngoài vườn ông cắt vào “nhúng tới, nhúng lui”, nhúng cả năm trời vẫn không có kết quả gì.
Không chịu bỏ cuộc, ông lại tìm hiểu và rồi nhờ một người quen đang đi học bên Nhật Bản hỏi thăm về loại hoa này để biết họ nhuộm bằng thuốc gì. Người quen này đã tìm được “tung tích” và mua giúp ông 5 loại thuốc nhuộm hoa. Có thuốc nhưng không biết cách nhuộm hoa, chỉ ít hôm thì ông hết thuốc nhưng cũng có kết quả bước đầu là hoa lâu hư hơn.
Tiếp tục chi ra 50 triệu đồng, ông nhờ mua thêm 7 loại thuốc mang về nhuộm. Lần này hoa để được 1 tháng vẫn không hư nhưng màu sắc không đẹp. Nghĩ có thể do thiếu máy móc, ông vét hết mấy trăm triệu đồng còn lại để mua máy sấy, máy hút chân về thử nghiệm. Hết tiền, vợ phản đối, nợ chồng lên nợ, ông vẫn âm thầm đi mượn bạn 50 triệu đồng gửi mua thuốc về làm tiếp. Hết thất bại này đến thất bại khác, cuối cùng ông đã tìm ra công thức. Cuối năm 2005, ông đã cho ra lò 200 bông hồng sấy để lâu được 8 tháng.
Biến đổi màu hoa
Có kết quả khả quan, ông Hóa liền mang hết giấy tờ nhà cửa đi vay mượn tiền về đầu tư nhà xưởng (200 m2), mua sắm thiết bị hết hơn 700 triệu đồng. Tháng 6.2006, ông bán lô hàng hoa hồng sấy khô đầu tiên (3.000 bông) cho một khách hàng người Nhật với giá 16.000 đồng/bông. Được đối tác cho mượn vốn, ông đầu tư thêm vào nhà xưởng và tiếp tục thành công.
Khoảng 1 năm sau, ông Hóa nhận thấy hoa sấy khô phải qua các khâu tẩy, nhuộm, sấy nên phá vỡ cấu trúc, tế bào của hoa khiến hoa mau hư hơn vì khô cứng, dễ bị vỡ. Ông lại mày mò nghiên cứu và bỏ công đi học nghề nhuộm hết 6 tháng trời để biết công thức pha màu. Cuối cùng ông tìm ra quy trình ướp tươi giúp hoa được mềm mại hơn.
Không chỉ hoa hồng, ông còn tìm ra quy trình ướp tươi cho nhiều loại hoa khác như cẩm chướng, bibi, cẩm tú cầu, salem, cúc, đồng tiền…Hoa có thể được xử lý với hàng chục màu khác nhau, ông có thể làm cả hoa hồng đen. Sản phẩm hoa tươi ướp của ông Hóa đã có mặt trên khắp thị trường trong nước, xuất sang cả những thị trường khó tính như Nhật Bản, Úc, Hàn Quốc, Pháp, Singapore… Hiện tùy theo loại và kích cỡ, mỗi hoa tươi ướp được ông Hóa bán với giá từ 5.500 - 300.000 đồng/bông.
Bằng hoa tươi ướp, ông Hóa còn sáng tạo ra cả ngàn bức tranh hoa lớn nhỏ, giá bán từ vài trăm ngàn đồng đến hơn 20 triệu đồng/bức. Dịp Festival Hoa Đà Lạt năm 2010, hướng về 1.000 năm Thăng Long - Hà Nội, ông Hóa cùng với 3 họa sĩ, nghệ nhân khác đã mất hơn 3 tháng trời để cho ra đời một bức tranh hoa tươi ướp lớn kỷ lục với kích thước 2,4 m x 1,75 m, gồm 1.000 đóa hồng tươi ướp, kinh phí làm bức tranh đến 100 triệu đồng.
Cuối năm 2011, ông Nguyễn Công Hóa còn có một đột phá khác khi nghiên cứu thành công kỹ thuật đột biến sắc tố hoa hồng, tác động làm biến đổi màu hoa ngay cả khi hoa đang trồng trong vườn với quy trình chỉ trong 4 ngày. Khách hàng chỉ cần vào vườn chọn những cành hoa ưng ý rồi cho biết màu ưa thích, 4 ngày sau ông sẽ cung cấp hoa đúng yêu cầu. Không chỉ vậy, ông Hóa cũng đã nghiên cứu ướp tươi thành công một bông hoa có 2, 3 màu sắc khác nhau và hiện đang nghiên cứu quy trình ướp tươi hoa nhưng không can thiệp màu mà vẫn giữ nguyên màu sắc tự nhiên của hoa.
Chợ hoa vào mùa kinh doanh lớn
Tags: Đầm Sen, Đà Lạt, Trường Hồ Thị Kỷ, Hậu Giang, Nguyễn Văn Phú, chủ yếu là, giới kinh doanh, nơi lui tới, chợ hoa, đầu mối, đổ về, bán, vựa, tết, giá
Thị trường tết
 |
Chợ ở 39 Nguyễn Văn Phú (Q.11) hay còn gọi là chợ hoa Đầm Sen; chợ ở đường Hậu Giang (Q.6) được liệt vào chợ bán sỉ do qui mô bề thế, dù chỉ mới hình thành khoảng hai năm; còn chợ ở khu vực Trường Hồ Thị Kỷ, một trong những đầu mối một thời của giới kinh doanh hoa, nay lại trở thành nơi lui tới của những người bán lẻ.
Toàn TP.HCM hiện có ba chợ đầu mối chuyên bán hoa tươi. Một vòng các chợ hoa, chúng tôi ghi nhận không khí chuẩn bị mùa kinh doanh lớn cuối năm.
Các chợ đầu mối hoa thường họp lúc 1 giờ sáng đến tầm 6 giờ coi như xong xuôi. Chợ hoa Đầm Sen hiện có khoảng 50-60 chủ vựa, không chỉ cung cấp hoa tươi cho thành phố mà còn bao luôn cả các tỉnh ĐBSCL. Nguồn hoa rót xuống các chợ chủ yếu là các nhà vườn trồng hoa ở Đà Lạt, tập trung ở các ấp Đa Thành, Vạn Thành, Sồng Sơn, Trại Mát, Đa Thiện, Thái Phiên, Đông Tĩnh và một số vùng nhỏ lân cận.
Về chợ nhiều nhất là hoa layơn, lyly, cúc bó (sơ sơ với hơn... 20 chục tên gọi khác nhau). Đây cũng là những loại hoa bán chạy nhất trong dịp tết. Riêng lượng hoa từ Hà Nội vào cũng có nhưng khá ít, chủ yếu là cúc đại đóa với đủ loại màu, đến tết thì có thêm đào, chủ yếu là đào từ Trung Quốc.
Mỗi chủ vựa đều có mối đặt hàng từ 5-7 nhà vườn. Mối quan hệ giữa chủ vựa và nhà vườn, theo ông N., “như cá với nước, không ai thiếu ai được!”. Thông thường nhà vườn khoán trắng lượng hoa bán cho chủ vựa và giá bán sẽ do chủ vựa quyết định. Hằng ngày, nếu không rơi vào các dịp cúng kiếng (tỉ như ngày rằm), hoa từ Đà Lạt đổ về chợ bình quân 2-3 xe/ngày (2,5-7 tấn/xe). Còn rơi vào các ngày lễ lộc thì tăng thêm 2-3 xe. Lượng xe này sẽ gấp 15-20 lần vào những ngày giáp tết (từ 25 tết), ra vô nườm nượp thâu đêm suốt sáng.
Theo các chủ vựa, do năm nay Đà Lạt lạnh sớm, lại kéo dài nên rất khó đoán trước hoa thất hay trúng. Trời lạnh kéo dài, đến cận tết hoa không nở kịp cũng mệt: không có hoa để bán. Mà nở sớm quá, hàng ồ ạt đổ về bán không hết!
Hầu hết các chủ vựa lớn đều có những chuyến “vi hành” một cách khá bí mật đến các nhà vườn, một phần là để nghe nhà vườn báo cáo tình hình lượng hoa đã trồng, một phần để xem “mặt mũi” các nơi phân chia qui hoạch hoa, hoa nào trồng nhiều, hoa nào trồng ít, từ đó bắt đầu tính toán cho mùa làm ăn lớn nhất trong năm.
|
Theo ông Phi, vẫn biết nhu cầu ở thành phố rất chuộng layơn vào dịp tết, nhưng nếu cân đối lại lợi nhuận giữa cúc và layơn về số lượng lẫn số vốn đầu tư cho giống, hầu hết nhà vườn đều thích trồng “cúc nhiều - layơn ít”. Hiện layơn có không dưới 10 màu, trong đó có màu mà giới kinh doanh hoa đặt tên là “song sắt” vì màu hoa này lai đủ tất cả các màu hiện có. Thậm chí có cành mỗi một bông có hai màu khác nhau! Hai màu được ưa chuộng nhất hiện nay là san hô và “đỏ mập” (do thân cành hoa to, mập và có màu đỏ thẫm), giá khoảng 8.000-15.000 đồng/bó 10 cành, nhưng đến ngày tết thì phải tăng lên gấp đôi.
Giá của hoa layơn luôn gây “nhức đầu” cho các chủ vựa bởi sự biến động về nguồn cung của nó, mà phần lớn là do thời tiết quyết định! Một chủ vựa thừa nhận chỉ có kinh nghiệm lâu năm, cộng thêm sự nhạy bén về thị trường mới thoát khỏi khả năng hố hàng.
Lyly cũng rất được chuộng do thời gian chưng được lâu. Giá của lyly hiện dao động ở mức 25.000-45.000 đồng/bó/năm cành. Giá lyly cũng là một ẩn số vào dịp tết vì đây là loại hoa “sang”, ngày tết giá lên là điều không tránh khỏi, nhưng giá lên ở mức nào hoàn toàn phụ thuộc lượng hoa nhà vườn rót vào.
Năm ngoái, lyly đã làm “xộ” không ít chủ vựa khi hàng tấn lyly được chuyển vào ngày 28-29 tết vẫn không nở, dù trước đó nhà vườn đã “hét” lên mức 105.000 đồng/15 cành cắt tại chỗ! Riêng cúc, do lượng hàng về chợ quá nhiều khiến giá không lúc nào ngoi lên cao được. Ngày thường, giá sỉ cúc chỉ độ 2.000 đồng/bó/bốn cành. Rơi vào ngày cúng kiếng, giá nhích lên 3.000 đồng/bó nhưng nếu hoa xấu (bông nhỏ) thì cũng chỉ ở mức 1.500-2.000 đồng/bó. Cho nên tới tết giá cúc có tăng cũng chỉ là... nhích nhẹ!
Một kiểu trữ hoa được các chủ vựa hay làm là cất hoa vào trong kho lạnh trước tết từ 10-12 ngày, chủ yếu là layơn và đào cành Trung Quốc. Kho lạnh ở đây chính là các container chuyên dụng của mặt hàng thực phẩm chế biến, được các chủ vựa đứng ra thuê, sau đó đưa hoa vào giữ lạnh! Nếu thị trường hút hàng, hoa lạnh được tháo kho với giá bán tăng gấp 2-3 lần so với giá ngày thường là chuyện hiển nhiên. Nhưng làm hoa lạnh cũng rất chua vì chỉ cần nhiệt độ trong phòng lạnh canh không chuẩn, không thích hợp với hoa, đến lúc tháo kho hoa sẽ bị vàng đầu, ngậm nước, bán không được.
Nhưng thời thế cũng đã thay đổi. Nếu trước đây vài năm làm kho lạnh rất ngon ăn, “một vốn... nhiều lời” thì bây giờ cực chẳng đã mới làm vì lượng cung đã vượt cầu, chủ vựa phải cân nhắc, tính toán thật thận trọng trước khi quyết định làm hay không. Lịch sử chợ hoa đã ghi nhận biết bao cay đắng của không ít chủ vựa khi đến giờ chót, lượng hoa đổ về chợ nhiều hơn lượng trữ, hoa lạnh vẫn nằm trong kho cho đến ngày mang ra... bãi rác!
Bài, ảnh: TRẦN VŨ NGHI
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét